විශේෂයෙන්ම 2025 වසරේදී ප්රකාශයට පත් කරන ලද නව පර්යේෂණ දත්තවලට අනුව, "සීනි රහිත" ලෙස ලේබල් කරන ලද ආහාර සහ පාන වර්ගවල අඩංගු රසායනික ද්රව්ය අක්මාවේ ක්රියාකාරිත්වයට සෘජුවම අහිතකර ලෙස බලපෑ හැකිය. සරලව පවසන්නේ නම්, සීනි මගින් සිදුවන හානිය මඟහරවා ගැනීමට ගන්නා මෙම ආදේශක මගින් ද අක්මාවට බරපතල හානි සිදුවීමේ අවදානමක් පවතී.
කෘත්රිම රසකාරක අක්මාවට හානි කරන ප්රධාන ආකාරයක් වන්නේ 'නොන්-ඇල්කොහොලික් ෆැටි ලිවර්' හෙවත් මධ්යසාර භාවිතයෙන් තොරව අක්මාවේ මේදය තැන්පත් වීමේ රෝගී තත්ත්වය උත්සන්න කිරීමයි. සුක්රලෝස් (Sucralose) සහ ඇස්පාර්ටේම් (Aspartame) වැනි රසකාරක ශරීරගත වූ විට, ඒවා අක්මාවේ ඇති රස ප්රතිග්රාහක උත්තේජනය කරයි.
මෙහි ප්රතිඵලයක් ලෙස අක්මාව තුළ මේදය නිපදවීමේ ක්රියාවලිය වේගවත් වන අතර, අක්මාව ඉදිමීම සහ දැවිල්ල (Inflammation) ඇති වීමට මග පාදයි. 2025 වසරේ යුරෝපීය ආමාශ ආන්ත්ර විද්යා සමුළුවේදී (UEG Week) ඉදිරිපත් වූ දත්ත අනුව, දිනකට එක ආහාරමය බීම (Diet drink) කෑනයක් පානය කිරීම පවා අක්මාවේ මේදය තැන්පත් වීමේ අවදානම 60% කින් පමණ ඉහළ නැංවිය හැකිය.
මීට අමතරව, සෝබිටෝල් (Sorbitol) වැනි සීනි ඇල්කොහොල් වර්ග පිළිබඳව ද වෛද්යවරුන් දැඩි අවධානයක් යොමු කර ඇත.
මෑතකදී සොයාගෙන ඇත්තේ සෝබිටෝල් ශරීරගත වූ පසු අක්මාව තුළදී එය ෆෲක්ටෝස් ව්යුත්පන්නයක් බවට පත්වන බවයි. ෆෲක්ටෝස් යනු අක්මාවට වඩාත්ම හානිකර සීනි වර්ගය ලෙස සැලකෙන අතර, කෘත්රිම රසකාරක වක්රාකාරව අක්මාවට මෙම හානියම සිදු කරයි. මෙම රසායනික ක්රියාවලිය නිසා අක්මාවේ සෛලවලට පීඩනයක් ඇති වන අතර කාලයාගේ ඇවෑමෙන් අක්මාව අකර්මණ්ය වීම හෝ පිළිකා තත්ත්වයන් දක්වා වර්ධනය වීමේ අවදානමක් පවතී. ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය (WHO) විසින් ද ඇස්පාර්ටේම් වැනි රසකාරක පිළිකා කාරකයක් විය හැකි බවට මීට පෙර අනතුරු අඟවා ඇත.
කෘත්රිම රසකාරක මගින් බඩවැල්වල සිටින හිතකර බැක්ටීරියා (Gut Microbiome) විනාශ කිරීම ද අක්මාවට බලපාන තවත් ක්රමයකි.
බඩවැල්වල ක්ෂුද්ර ජීවී සමතුලිතතාවය බිඳවැටුණු විට, විෂ ද්රව්ය රුධිරය හරහා සෘජුවම අක්මාව වෙත ගලා එයි.
මෙය අක්මාවට දරාගත නොහැකි විෂ ප්රමාණයක් එකතු වීමට හේතු වේ. එබැවින්, දියවැඩියාව පාලනය කිරීමට හෝ බර අඩු කර ගැනීමට සීනි රහිත නිෂ්පාදන පමණක් භාවිතා කිරීම ප්රමාණවත් නොවේ. ඒ වෙනුවට ස්වාභාවික පළතුරු, පිරිසිදු ජලය සහ අවම වශයෙන් සැකසූ ආහාර ලබා ගැනීමට හුරු වීම අක්මාවේ සෞඛ්යය සුරැකීමට අත්යවශ්ය වේ.
